بیماری‌های خودایمنی زمانی رخ می‌دهند که سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم بدن حمله کرده و آسیب‌های جدی ایجاد می‌کند. این بیماری‌ها می‌توانند به شکل‌های مختلف و با علائم متنوعی بروز یابند که اغلب منجر به مشکلات شدید در بدن فرد می‌شود. گروهی از این بیماری‌ها به عنوان بیماری‌های التهابی و خودایمنی شناخته می‌شوند و در دسته بیماری‌های روماتیسمی قرار دارند؛ یکی از این بیماری‌ها لوپوس است. در این مقاله قصد داریم اطلاعات بیشتری درباره آرتریت یا روماتیسم لوپوس ارائه دهیم. اگر علائمی همچون مشکلات پوستی دارید، بهتر است با یک متخصص روماتولوژی مشورت کنید.
دسترسی سریع به مطالب
روماتیسم لوپوس چیست؟
روماتیسم لوپوس بیماری‌ای است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های خودی حمله می‌کند و باعث آسیب به اندام‌های مختلف می‌شود. به عبارت دیگر، لوپوس یک بیماری التهابی و خودایمنی است. التهاب ناشی از آن می‌تواند از طریق جریان خون به قسمت‌های مختلف بدن، از جمله مفاصل، پوست، کلیه‌ها، سلول‌های خونی، مغز، قلب و ریه‌ها منتقل شود.
هر فرد مبتلا به لوپوس تجربه‌ای متفاوت دارد؛ علائم ممکن است به صورت ناگهانی یا تدریجی بروز کنند، شدت و ماندگاری آنها نیز متغیر است. بیشتر مبتلایان دوره‌هایی از شدت یافتن علائم، به نام شعله‌ورشدن، را تجربه می‌کنند که پس از آن علائم کاهش می‌یابند یا حتی برای مدتی ناپدید می‌شوند.
لوپوس نوعی بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به شدت فعال است و نمی‌تواند به درستی خود را تنظیم کند، که این امر موجب التهاب گسترده در خون می‌شود.
این بیماری بیشتر در زنان مشاهده می‌شود و می‌تواند بر بخش‌های مختلف بدن اثر بگذارد.
آیا لوپوس همان روماتیسم است؟ تفاوت اینا چیست
لوپوس و روماتیسم دو بیماری متفاوت هستند. روماتیسم یا آرتریت اصطلاحی است که برای توصیف التهاب در مفاصل به کار می‌رود و انواع مختلفی دارد. یکی از این انواع، آرتریت لوپوس است. اگرچه لوپوس به تنهایی نوعی آرتریت محسوب نمی‌شود، اما آرتریت یکی از شایع‌ترین علائم این بیماری است. روماتیسم لوپوس شباهت‌هایی به آرتریت روماتوئید دارد؛ از جمله اینکه مفاصل هر دو طرف بدن، به‌ویژه مفاصل کوچک دست‌ها، مچ‌ها و پاها را درگیر می‌کند.
روماتیسم به‌دلیل التهاب یا فرسایش مفاصل ایجاد شده و با علائمی همچون درد، سفتی، تورم و قرمزی شناخته می‌شود که می‌تواند حرکت در مفاصلی مانند شانه‌ها یا زانوها را محدود کند. آرتریت لوپوس نتیجه التهاب است، اما در صورت عدم کنترل طولانی‌مدت بیماری، می‌تواند منجر به آسیب در مفاصل نیز شود.
نشانه‌های بیماری روماتیسم لوپوس چیست؟
آرتریت یا التهاب مفاصل یکی از شایع‌ترین علائم در روماتیسم لوپوس است، اما به ندرت پیش می‌آید که فردی تنها با این علامت تشخیص داده شود. علائم دیگر مانند بثورات پوستی و التهاب رگ‌های خونی نیز رایج هستند. در واقع، تقریبا هر اندامی ممکن است در برخی از بیماران ملتهب شود. برخی افراد فقط در پوست و مفاصل التهاب را تجربه می‌کنند، در حالی که دیگران ممکن است چندین ناحیه از بدن‌شان درگیر شود. در مواردی، لوپوس فقط در یک بخش از بدن علائم نشان می‌دهد، مانند کاهش سلول‌های خونی یا بثورات پوستی.
برخلاف آرتریت روماتوئید، در روماتیسم لوپوس فرسایش استخوان به‌طور معمول مشاهده نمی‌شود، اما ممکن است شلی تاندون‌ها یا رباط‌ها باعث تغییر شکل در دست‌ها شود. همچنین علائمی همچون خستگی، تب، درد و تورم مفاصل، بثورات پروانه‌ای شکل روی صورت، ضایعات پوستی ناشی از نور خورشید، تغییر رنگ انگشتان دست و پا در سرما، تنگی نفس، درد قفسه سینه، خشکی چشم و مشکلات شناختی از جمله سردرد و گیجی به‌طور معمول در بیماران دیده می‌شود.
یک علامت شایع لوپوس، بثورات قرمز پروانه‌ای شکل روی گونه‌ها و بینی است که معمولاً پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید ظاهر می‌شود.
این توضیحات معتبر بوده و بر اساس منابع پزشکی مانند *Mayo Clinic* ارائه شده‌اند.
دلایل ابتلا به روماتیسم لوپوس چیست؟
روماتیسم لوپوس یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی به بافت‌های سالم بدن حمله می‌کند. به نظر می‌رسد ترکیبی از عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز این بیماری نقش داشته باشند. افرادی که از نظر ژنتیکی مستعد هستند، ممکن است با قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی، به لوپوس مبتلا شوند. اگرچه علت دقیق این بیماری در بسیاری از موارد ناشناخته است، اما برخی از محرک‌های شناخته شده شامل موارد زیر هستند:
نور خورشید: تماس با نور خورشید می‌تواند باعث ایجاد ضایعات پوستی یا پاسخ داخلی در افرادی که مستعد هستند، شود.
عفونت‌ها: برخی عفونت‌ها ممکن است به عنوان عامل شروع لوپوس یا عود علائم آن عمل کنند.
داروها: مصرف برخی داروهای خاص مانند داروهای فشار خون، ضدتشنج و آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است منجر به بروز لوپوس شود. در مواردی که لوپوس ناشی از دارو باشد، معمولاً با قطع دارو علائم بهبود می‌یابد، هرچند ممکن است در برخی افراد علائم حتی پس از قطع مصرف نیز ادامه پیدا کنند.
عوامل افزایش‌دهنده ریسک ابتلا به لوپوس شامل جنسیت، که بیشتر در زنان دیده می‌شود، و سن، که عمدتاً افراد بین ۱۵ تا ۴۵ سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد، هستند.
چگونه روماتیسم لوپوس تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص روماتیسم لوپوس معمولاً چالش‌برانگیز است و ممکن است سال‌ها طول بکشد تا این بیماری به‌طور قطعی در یک بیمار تأیید شود. پزشکان ابتدا با معاینه فیزیکی شروع می‌کنند و سپس آزمایشات خون و تصویربرداری را برای تأیید تشخیص تجویز می‌کنند. علاوه بر این، پزشک به دنبال ۱۱ علامت خاص لوپوس می‌گردد و اگر بیمار حداقل ۴ مورد از این علائم را داشته باشد، احتمالاً به لوپوس مبتلا است. این علائم شامل:
- بثورات پروانه‌ای شکل روی گونه‌ها و بینی
- لکه‌های قرمز برجسته روی پوست
- بثورات ناشی از نور خورشید
- زخم‌های بدون درد در دهان یا بینی
- التهاب و حساسیت در حداقل دو مفصل
- التهاب پوشش قلب یا ریه‌ها
- تشنج یا روان‌پریشی (هذیان یا توهم)
- مشکلات کلیوی مانند وجود پروتئین در ادرار
- اختلالات خونی (کاهش تعداد گلبول‌های سفید یا پلاکت)
- اختلالات ایمنی
- تست مثبت آنتی‌بادی‌های ضدهسته‌ای (ANA)
سایر آزمایشات تشخیصی مهم:
- CBC: برای بررسی سطوح گلبول‌های سفید، قرمز و پلاکت‌ها
- بیوپسی: نمونه‌برداری از بافت آسیب‌دیده
- ANA: برای بررسی آنتی‌بادی‌های ضدهسته‌ای
- ESR و CRP: برای ارزیابی سطح التهاب در بدن
روش‌های درمان روماتیسم لوپوس چیست؟
هیچ درمان قطعی برای روماتیسم لوپوس وجود ندارد، اما راهکارهایی برای کنترل بیماری و کاهش علائم در دسترس است. درمان‌های موجود بر مدیریت التهاب سیستمیک با استفاده از داروها و ایجاد تغییرات در سبک زندگی تمرکز دارند. این روش‌ها به کاهش التهاب، جلوگیری از عود بیماری و بهبود علائم کمک می‌کنند. در موارد خاص، جراحی مفاصل ممکن است برای بهبود عملکرد ضروری باشد.
داروهای رایج برای روماتیسم لوپوس:
- داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID): برای کنترل درد و تورم مفاصل استفاده می‌شوند. برخی از این داروها مانند آسپرین، ناپروکسن و ایبوپروفن بدون نسخه در دسترس هستند، در حالی که دیگران نیاز به نسخه دارند.
- کورتیکواستروئیدها: داروهای ضدالتهابی قوی هستند که در دوزهای کم و برای مدت کوتاه تجویز می‌شوند. این داروها به شکل قرص یا تزریق به عضلات یا مفاصل استفاده می‌شوند.
- داروهای ضد روماتیسمی اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs): این داروها می‌توانند پیشرفت بیماری را کند کرده و از آسیب به مفاصل جلوگیری کنند. هیدروکسی کلروکین یکی از این داروهاست که به‌طور معمول برای لوپوس تجویز می‌شود.
- داروهای بیولوژیکی: برای موارد شدیدتر تجویز می‌شوند.
- داروهای ضد فشار خون: برای مدیریت فشار خون بالا.
- داروهای ضدتشنج: برای پیشگیری یا درمان تشنج‌ها.
- آنتی‌بیوتیک‌ها: برای درمان عفونت‌ها.
- داروهای تقویت‌کننده استخوان: برای پیشگیری از پوکی استخوان.
درمان‌های خانگی و گیاهی:
- رژیم غذایی سالم: مصرف سبزیجات، منابع غنی از امگا ۳ و پروبیوتیک‌ها می‌تواند شدت علائم را کاهش دهد.
- زردچوبه و زنجبیل: این دو گیاه به دلیل خواص ضدالتهابی خود به عنوان درمان‌های خانگی موثر شناخته می‌شوند.
- چای سبز و تخم کتان: هر دو خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی دارند و می‌توانند به بهبود وضعیت بیماران کمک کنند.
انواع مختلف روماتیسم لوپوس کدامند؟
بیماری لوپوس می‌تواند بسته به بافت‌هایی که در بدن هدف قرار می‌دهد، به انواع مختلفی تقسیم شود. هر نوع از این بیماری ویژگی‌ها و علائم خاص خود را دارد. چهار نوع اصلی روماتیسم لوپوس عبارت‌اند از:
۱. لوپوس اریتماتوز سیستماتیک (SLE):
این نوع، رایج‌ترین فرم لوپوس است و چندین عضو اصلی بدن مانند قلب، ریه‌ها و کلیه‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
۲. لوپوس پوستی (لوپوس اریتماتوز جلدی):
در این نوع، بیشتر علائم و عوارض بیماری در پوست دیده می‌شوند و شامل ضایعات و بثورات پوستی است.
۳. لوپوس نوزادی:
این نوع از طریق مادر به نوزاد منتقل می‌شود و می‌تواند مشکلاتی مانند کم‌خونی، مشکلات قلبی یا کبدی در نوزاد ایجاد کند.
۴. لوپوس دارویی:
این نوع به دلیل مصرف برخی داروها (مانند داروهای ضدتشنج) ایجاد می‌شود و معمولاً با قطع دارو علائم نیز از بین می‌روند.
عوارض روماتیسم لوپوس
التهاب ناشی از روماتیسم لوپوس می‌تواند به بخش‌های مختلف بدن آسیب برساند. برخی از عوارض این بیماری عبارت‌اند از:
۱. آسیب کلیوی:
لوپوس می‌تواند به کلیه‌ها آسیب برساند و نارسایی کلیه یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در افراد مبتلا به این بیماری است.
۲. مشکلات مغزی:
عوارض مغزی شامل سردرد، سرگیجه، تغییرات رفتاری، مشکلات بینایی و در موارد شدیدتر سکته مغزی یا تشنج می‌شود.
۳. اختلالات حافظه:
بسیاری از بیماران دچار مشکلات حافظه و ناتوانی در بیان افکار خود می‌شوند.
۴. مشکلات خونی:
لوپوس می‌تواند باعث کم‌خونی، افزایش خطر خونریزی یا لخته شدن خون و التهاب رگ‌های خونی شود.
۵. عوارض ریوی:
التهاب در پوشش ریه‌ها (پلوریت)، خونریزی ریوی و ذات‌الریه از عوارض شایع لوپوس در سیستم تنفسی هستند.
۶. مشکلات قلبی:
لوپوس می‌تواند باعث التهاب عضلات قلب، شریان‌ها و غشای قلب شود و خطر حملات قلبی و بیماری‌های قلبی-عروقی را افزایش دهد.
۷. عفونت‌ها:
افراد مبتلا به لوپوس در برابر عفونت‌ها آسیب‌پذیرتر هستند، زیرا هم بیماری و هم درمان‌های آن سیستم ایمنی را تضعیف می‌کنند.
۸. خطر سرطان:
به نظر می‌رسد افراد مبتلا به لوپوس بیشتر در معرض ابتلا به برخی از انواع سرطان هستند.
۹. مرگ بافت استخوانی:
از دست دادن خون‌رسانی به استخوان‌ها ممکن است باعث مرگ بافت استخوانی شود.
۱۰. سقط جنین:
زنان مبتلا به لوپوس بیشتر در معرض خطر سقط جنین قرار دارند.
پیشگیری از روماتیسم لوپوس
پیشگیری کامل از روماتیسم لوپوس ممکن نیست، زیرا علت دقیق آن هنوز مشخص نشده است. با این حال، برخی از فاکتورهای محیطی می‌توانند علائم را تشدید کنند. انجام چند اقدام می‌تواند به کاهش شدت علائم کمک کند. محافظت از پوست در برابر نور خورشید و استفاده منظم از کرم‌های ضدآفتاب مناسب یکی از این اقدامات است. همچنین، پیروی از یک سبک زندگی سالم که شامل رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم و مدیریت استرس باشد، به بهبود وضعیت کلی بیماران کمک می‌کند.
نتیجه‌گیری
روماتیسم لوپوس و روماتیسم مفصلی هر دو بیماری‌های خودایمنی هستند که باعث می‌شوند سیستم ایمنی به بافت‌های سالم بدن حمله کند و التهاب ایجاد شود. در حالی که روماتیسم لوپوس نواحی متعددی از بدن مانند پوست و اندام‌های داخلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، روماتیسم مفصلی (RA) بیشتر بر مفاصل تمرکز دارد، اگرچه ممکن است سایر اعضا مانند چشم‌ها، قلب و ریه‌ها نیز تحت تأثیر قرار گیرند. برای مدیریت علائم، درمان مناسب و مراجعه به متخصص روماتولوژی اهمیت زیادی دارد.
