به گزارش سایت خبری وی دنج، دکتر اسماعیل للـه‌گانی، مدیرعامل بانک رفاه کارگران، در مقاله‌ای که در سی‌وچهارمین همایش بانکداری اسلامی ارائه شد، به بررسی ابزارها و راهکارهای نوین برای مدیریت بانک‌های ناسالم پرداخت. وی در این مقاله به تشریح فرآیند “گزیر” برای بانک‌های ناسالم پرداخت و از تجربیات اتحادیه اروپا در این زمینه به‌ویژه استفاده از ابزار “نجات از درون” برای جلوگیری از ورشکستگی بانک‌ها و حفظ ثبات مالی صحبت کرد.
استفاده از ابزارهای گزیر برای مدیریت بحران بانک‌های ناسالم: راهکارهایی برای ثبات مالی
ضرورت استفاده از ابزارهای گزیر
دکتر للـه‌گانی با اشاره به بحران مالی جهانی که در سال‌های اخیر اقتصاد جهان را به چالش کشید، بر اهمیت استفاده از نظام‌های خاص ورشکستگی همچون فرآیند گزیر تأکید کرد. به گفته وی، این بحران نشان داد که امکان سرایت مشکلات بانک‌های دارای بحران به دیگر نهادهای مالی سالم و در نهایت به کل اقتصاد کشورها وجود دارد. بنابراین، به‌کارگیری ابزارهای مناسب برای مدیریت این بحران‌ها ضروری است تا از تداوم بحران و تأثیرات مخرب آن بر اقتصاد جلوگیری شود.
وی تصریح کرد که ابزارهای گزیر با هدف مدیریت بهتر بانک‌های ناسالم ارائه شده‌اند و به مقامات مالی امکان می‌دهند تا با بهره‌گیری از ترکیبی از این ابزارها، به صورت متوالی مشکلات را در یک بانک ناسالم رفع کنند. این ابزارها شامل انحلال بانک و پرداخت سپرده‌ها، نجات از درون، خرید و تعهد، ادغام و تملک، بانک انتقالی و کمک به بانک در حال فعالیت است. هر یک از این ابزارها به‌طور جداگانه می‌توانند به مدیریت بحران یک بانک کمک کنند، اما در بسیاری از موارد، استفاده از ترکیبی از این ابزارها بهترین نتیجه را به همراه دارد.
ابزار نجات از درون؛ سنگ بنای فرآیند گزیر
یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که دکتر للـه‌گانی در مقاله خود به آن اشاره کرد، ابزار “نجات از درون” است. این ابزار به عنوان پایه‌ای برای برنامه‌ریزی فرایند گزیر در بانک‌های بزرگ شناخته می‌شود. هدف اصلی این ابزار، تأمین مالی و تسهیل انحلال بانک از طریق فروش مستقیم بخشی از دارایی‌های موسسه مالی به شخص ثالث است. به این ترتیب، بانک ناسالم با استفاده از منابع داخلی خود می‌تواند دارایی‌های سمی خود را مدیریت کرده و برخی از بخش‌های کسب و کار خود را واگذار کند تا ثبات مالی بیشتری به دست آورد.
ابزار نجات از درون، به‌ویژه برای بانک‌های بزرگ و سیستمی که نقش کلیدی در اقتصاد دارند، می‌تواند به جلوگیری از وقوع بحران‌های سیستمی کمک کند. دکتر للـه‌گانی اشاره کرد که ترکیب ابزار نجات از درون با ابزار انتقال دارایی می‌تواند به عنوان یک رویکرد بهینه برای جلوگیری از وقوع ریسک سیستمی عمل کند. در این روش، بانک ناسالم با افزایش سرمایه و واگذاری بخش‌هایی از دارایی‌ها و کسب و کار خود، می‌تواند از فروپاشی کامل جلوگیری کرده و به فعالیت‌های حیاتی خود ادامه دهد.
ترکیب ابزارهای گزیر برای بانک‌های کوچک و متوسط
دکتر للـه‌گانی در بخش دیگری از مقاله خود به تشریح ابزارهای ترکیبی برای بانک‌های کوچک و متوسط پرداخت. وی تأکید کرد که استفاده از ابزارهای انتقالی به عنوان یک راه‌حل قابل اجرا برای جلوگیری از ورشکستگی این بانک‌ها می‌تواند اثربخش باشد. در این روش، ضمانت‌های عمومی یا صندوق‌های گزیر به‌کار گرفته می‌شوند تا فرآیند انتقال دارایی‌های بانک به‌طور صحیح انجام شود و از ورشکستگی آن جلوگیری شود.
هزینه‌های استفاده از این ابزارها باید حتی‌الامکان توسط منابع مالی داخلی تأمین شود. این رویکرد به کاهش وابستگی به منابع خارجی و افزایش انعطاف‌پذیری در مدیریت بحران کمک می‌کند. برای بانک‌های کوچک و متوسط، ترکیب ابزار انتقالی با ابزار نجات از درون می‌تواند یک رویکرد موفق برای جلوگیری از ورشکستگی و حفظ عملکردهای حیاتی بانک باشد.
استراتژی‌های سه‌گانه گزیر
دکتر للـه‌گانی در مقاله خود به سه استراتژی کلیدی در فرآیند گزیر اشاره کرد که هر یک از این استراتژی‌ها مبتنی بر ترکیبی از ابزارهای گزیر است. نخستین استراتژی بر پایه استفاده از ابزار نجات از درون به‌عنوان ابزار اصلی گزیر و ابزارهای انتقالی به‌عنوان مکمل است. در این استراتژی، بانک ناسالم که قرار است به فعالیت خود ادامه دهد، از ابزار نجات از درون برای افزایش سرمایه و واگذاری بخش‌های غیرضروری استفاده می‌کند. هم‌زمان با این فرآیند، دارایی‌های سمی و برخی از شرکت‌های تابعه بانک از طریق فروش به شخص ثالث منتقل می‌شوند.
دومین استراتژی استفاده از ابزارهای انتقالی به عنوان ابزار اصلی است. در این استراتژی، زمانی که تصمیم به انحلال بانک ناسالم گرفته می‌شود، ابزارهای انتقالی مانند فروش سهام یا تأسیس بانک انتقالی به‌کار گرفته می‌شود. در این فرآیند، ابزار نجات از درون به‌عنوان منبع مالی برای اجرای ابزارهای انتقال عمل می‌کند.
در سومین استراتژی، از ترکیب صرف ابزارهای انتقالی استفاده می‌شود. در این حالت، مجموعه‌ای از ابزارهای انتقالی همچون فروش سهام بانک یا تأسیس بانک انتقالی به‌کار گرفته می‌شود تا فرآیند انحلال بانک با حداقل تنش و حداکثر حصول نتیجه به پایان برسد.
لزوم استفاده از ابزارهای گزیر به صورت ترکیبی
یکی از نکات مهمی که دکتر للـه‌گانی در مقاله خود بر آن تأکید کرد، استفاده از ترکیب بهینه ابزارهای گزیر برای مدیریت بحران بانک‌های ناسالم بود. وی تصریح کرد که انحلال مستقیم بانک‌های ورشکسته می‌تواند تبعات منفی زیادی برای اقتصاد و اعتماد عمومی به نظام پولی و مالی کشور داشته باشد. بنابراین، انتخاب ابزارهای مناسب و اجرای فرآیند گزیر باید با حداقل تنش و حداکثر حصول نتیجه مورد انتظار انجام شود.
وی افزود که ویژگی‌ها و شرایط خاص هر بانک ناسالم، از جمله ساختار، اهداف، اندازه و میزان اهمیت آن در نظام مالی کشور، باید در انتخاب ابزارهای گزیر مورد توجه قرار گیرد. به‌کارگیری ترکیبی از ابزارها می‌تواند به مقامات مالی کمک کند تا با انعطاف‌پذیری بیشتری فرآیند گزیر را اجرا کرده و از انحلال مستقیم بانک‌ها جلوگیری کنند.
